Penalty là gì? Khi nào thì cần sử dụng đến những quả phạt đền?

Đối với đại đa số fan hâm mộ bóng đá, chắc hẳn thuật ngữ Penalty với bộ môn thể thao vua này. Vậy penalty là gì và khi nào thì một trận đấu lại cần đến loạt đá penalty để phân định thắng thua? Cùng TP88 tìm hiểu về những quả đá phạt quyết định này, từ cách thực hiện cho đến ý nghĩa của chúng trong một trận đấu.

Penalty là gì?

Penalty, hay còn gọi là đá phạt 11 mét, là một hình thức xử phạt trong bóng đá khi có một lỗi phạm quy nghiêm trọng diễn ra bên trong vòng cấm địa. Cụ thể, khi một cầu thủ phòng ngự chạm bóng bằng tay, kéo áo, đẩy ngã hoặc phạm lỗi với đối phương trong vòng cấm, đội tấn công sẽ được hưởng một quả đá phạt 11 mét. Quy định của penalty rất rõ ràng: cầu thủ sút phạt sẽ đứng cách khung thành 11 mét, chỉ có một cơ hội để thực hiện cú đá và không được chạm bóng lần thứ hai trước khi cầu thủ khác chạm vào.

Hiện nay nhiều người vẫn còn nhầm lẫn penalty và sút luân lưu là giống nhau. Tuy là những hình thức đá phạt đặc biệt trong bóng đá, nhưng chúng có những điểm khác biệt rõ rệt.Cụ thể, Penalty xảy ra trong trận đấu, khi có một lỗi phạm quy rõ ràng trong vòng cấm địa. Đội bị phạm sẽ được hưởng một cú đá phạt trực tiếp từ chấm 11 mét. Mục đích của penalty là để đội bị phạm có cơ hội ghi bàn, san bằng hoặc dẫn điểm. Còn sút luân lưu xảy ra sau khi trận đấu kết thúc với tỷ số hòa. Cả hai đội sẽ lần lượt thực hiện các lượt sút luân lưu để phân định thắng thua. Sút luân lưu là một cách để tìm ra đội chiến thắng khi không thể phân định trong thời gian thi đấu chính thức.

Lịch sử ra đời của Penalty

Mục đích ban đầu

Ý tưởng về một hình thức xử phạt nghiêm khắc cho các lỗi phạm quy nghiêm trọng trong vòng cấm đã xuất hiện từ những ngày đầu của bóng đá. Vào cuối thế kỷ 19, các quy tắc bóng đá vẫn còn khá lỏng lẻo và thường xuyên thay đổi. Đến năm 1891, luật bóng đá mới được thống nhất và chính thức hóa. Trong đó, luật 14 đã đề cập đến một hình thức phạt mới, đó là penalty.

Ban đầu, luật penalty còn khá sơ khai. Cầu thủ được phép đặt bóng bất kỳ đâu trên đường kẻ ngang cách khung thành 11 mét, và thủ môn có thể đứng cách vạch vôi khung thành 5,5 mét. Điều này tạo ra nhiều tranh cãi và bất công.

Luật Penalty xuất hiện

William McCrum, một thủ môn kiêm doanh nhân đến từ Milford, County Armagh, được ghi nhận là người đã nảy ra ý tưởng về quả penalty vào năm 1890. Ý tưởng sáng tạo này nhanh chóng được Liên đoàn bóng đá Ireland đưa ra thảo luận tại cuộc họp của Ủy ban Bóng đá Quốc tế (IFAB) trong cùng năm.

Tuy nhiên, do tầm quan trọng của luật mới, IFAB đã quyết định dành thêm thời gian cân nhắc kỹ lưỡng và đưa ra quyết định cuối cùng vào năm 1891.

Bước tiến phát triển của luật penalty

Từ khi được đưa vào luật bóng đá vào đầu thế kỷ 20, luật penalty đã trải qua nhiều lần điều chỉnh để đảm bảo tính công bằng và tính hấp dẫn của trận bóng.

• Năm 1902: Khái niệm “chấm phạt đền” (penalty spot) được đưa ra, xác định rõ vị trí đặt bóng.
• Những năm sau đó: Các quy định về vị trí của thủ môn, khoảng cách giữa cầu thủ sút phạt và hàng rào cũng được điều chỉnh để đảm bảo tính công bằng và tính hấp dẫn của trận đấu.
• Đến nay: Luật penalty đã trở nên hoàn thiện và được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới.

Những tình huống dẫn đến đá Penalty

Nhiều người xem bóng đá hiện nay nhưng vẫn chưa biết những tình huống nào thì sẽ được đá phạt đền penalty. Theo Luật Bóng đá mới nhất, trọng tài sẽ thổi phạt đền khi một cầu thủ phòng ngự phạm lỗi với cầu thủ tấn công hoặc cố tình dùng tay để chặn bóng (đặc biệt là trong tình huống bóng đang đi về phía khung thành). Lúc này trọng tài sẽ thổi còi, chỉ tay vào chấm phạt đền và đặt bóng lên đó.

Ngoài ra còn có một  tình huống thường dẫn đến quả phạt đền đó là:

• Khi một cầu thủ phòng ngự cố tình kéo áo, đẩy, hoặc dùng bất kỳ bộ phận nào của cơ thể để cản trở một cầu thủ tấn công đang có bóng hoặc có cơ hội ghi bàn.
• Các tình huống vào bóng từ phía sau, vào bóng bằng gầm giày, hoặc vào bóng quá mạnh vào chân đối phương đều có thể dẫn đến quả penalty nếu xảy ra trong vòng cấm.
• Là khi một cầu thủ phòng ngự cố tình tì đè lên đối phương để ngăn cản họ tranh bóng hoặc ghi bàn.
• Ngoài ra trong một số trường hợp, bóng có thể vô tình chạm tay cầu thủ phòng ngự. Tuy nhiên, nếu tình huống này diễn ra trong vòng cấm và ảnh hưởng đến cơ hội ghi bàn của đội tấn công, trọng tài có thể quyết định thổi phạt penalty.

Các cách đá Pennalty thường thấy

Quả penalty luôn là tình huống căng thẳng và quyết định trong bóng đá. Các cầu thủ thường sử dụng nhiều cách đá khác nhau để tăng cơ hội ghi bàn và gây bất ngờ cho thủ môn. Dưới đây là hai cách đá penalty phổ biến nhất:

Đá Penalty thông thường

Đây là cách đá cơ bản và được sử dụng nhiều nhất. Quả bóng sẽ được đặt ở chấm 11m, cách đều hai cột dọc của khung thành. Tất cả cầu thủ, trừ người sút phạt và thủ môn, phải đứng cách chấm 11m tối thiểu 9,15m. Thủ môn phải đứng trên vạch vôi, giữa hai cột dọc và đối mặt với quả bóng cho đến khi bóng được đá. Thủ môn chỉ được di chuyển ngang. Bất kỳ cầu thủ nào của đội được hưởng quả phạt đều có thể thực hiện. Để thực hiện cú sút hiệu quả, cầu thủ cần có kỹ thuật tốt, sút bóng bằng cả hai chân và đặc biệt là giữ được bình tĩnh dưới áp lực lớn.

Sau khi trọng tài thổi còi, cầu thủ sẽ sút bóng về phía khung thành, ngay sau khi bóng được đá đi, các cầu thủ có thể nhập vòng cấm và trận đấu tiếp tục. Trường hợp bóng bị thủ môn đẩy ra, cầu thủ thực hiện quả penalty sẽ có quyền đá bồi, tuy nhiên nếu bóng đập vào xà ngang hay cột dọc và bật ra thì cầu thủ thực hiện quả penalty sẽ không được quyền đá bồi mà phải đợi một cầu thủ khác chạm bóng trước.

Đá Penalty phối hợp

Đây là cách đá phức tạp hơn, yêu cầu sự phối hợp ăn ý giữa các cầu thủ. Cầu thủ thực hiện sẽ có những động tác giả hoặc phối hợp với đồng đội để đánh lừa thủ môn.Trong chiến thuật này, cầu thủ thứ nhất sẽ không sút thẳng vào khung thành mà chỉ đẩy nhẹ bóng về phía trước, tạo cơ hội cho đồng đội đã sẵn sàng ở gần đó thực hiện cú sút quyết định.

Ý tưởng này đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng và ăn ý giữa hai cầu thủ, đồng thời tận dụng yếu tố bất ngờ để đánh lừa hàng phòng ngự đối phương. Tuy nhiên, để thực hiện thành công, cả hai cầu thủ đều phải đứng cách chấm 11m tối thiểu 9,15m theo quy định.

Những lần thực hiện nổi bật:

• 1957: Jimmy McIlroy và Danny Blanchflower của đội tuyển Bắc Ireland đã tiên phong thực hiện pha phối hợp này trong trận đấu với Bồ Đào Nha.
• 1957: Rik Coppens và André Piters của đội tuyển Bỉ cũng đã thử nghiệm chiến thuật tương tự trong trận đấu với Iceland.
• 1964: Mike Trebilcock và John Newman của đội Plymouth Argyle đã thực hiện một pha phối hợp tương tự.
• 1982: Johan Cruyff và Jesper Olsen của Ajax đã tạo nên một trong những pha phối hợp penalty đẹp mắt và nổi tiếng nhất lịch sử bóng đá.

Những tình huống vi phạm khi đá Penalty

Dưới đây là một số tình huống vi phạm thường gặp khi thực hiện quả penalty:

Vi phạm của cầu thủ thực hiện quả penalty:

• Cầu thủ phải chờ cho đến khi trọng tài thổi còi mới được thực hiện cú sút.
• Cầu thủ chỉ được phép đá bóng một lần. Nếu vô tình đá bóng hai lần, quả phạt sẽ không được tính và trận đấu sẽ được bắt đầu lại từ tình huống trước đó.
• Sau khi thực hiện cú sút, cầu thủ không được phép chạm vào bóng lần nữa cho đến khi có một cầu thủ khác chạm bóng.

Vi phạm của các cầu thủ khác:

• Tất cả các cầu thủ, trừ người thực hiện và thủ môn, phải đứng cách chấm phạt đền tối thiểu 9,15m. Việc xâm nhập vòng cấm trước khi bóng được đá là vi phạm và quả phạt sẽ được thực hiện lại.
• Các cầu thủ phòng ngự không được làm bất cứ hành động nào để cản trở thủ môn, như nhảy lên, tì vào, hay dùng tay để che khuất tầm nhìn của thủ môn.

Vi phạm của thủ môn:

• Thủ môn phải giữ ít nhất một chân trên vạch vôi và giữa hai cột dọc cho đến khi bóng được đá. Việc di chuyển khỏi vị trí này là vi phạm và quả phạt sẽ được thực hiện lại nếu bóng không đi vào lưới. Trường hợp bóng đi vào lưới mà thủ môn đã phạm luật thì bàn thắng vẫn sẽ được công nhận.
• Nếu thủ môn chạm vào cột dọc hoặc xà ngang trước khi bóng vào lưới, quả phạt sẽ được thực hiện lại.

Top 5 cầu thủ đá penalty xuất sắc nhất mọi thời đại

Alan Shearer (Anh)

Huyền thoại của Newcastle United và đội tuyển Anh được xem là một trong những “sát thủ” lạnh lùng nhất trên chấm 11 mét. Với 56 lần thành công trên chấm phạt đền tại Premier League, Shearer sở hữu tỷ lệ chuyển hóa cực cao. Những cú sút mạnh mẽ, hiểm hóc của ông luôn khiến các thủ môn phải e dè.

Roberto Baggio (Ý)

Thiên tài bóng đá người Ý không chỉ nổi tiếng với những pha ghi bàn đẳng cấp mà còn là một chuyên gia sút phạt lạnh lùng.  Những quả penalty thành công của Baggio không chỉ mang về những chiến thắng quan trọng cho đội bóng mà còn khẳng định vị thế của ông là một trong những cầu thủ xuất sắc nhất thế giới. Tuy nhiên, Roberto Baggio cũng đã có một khoảng khắc đáng quên khi thực hiện không cú penalty trong trận chung kết World Cup 1994 khiến ông trở thành tội đồ của Italia năm đó.

Cristiano Ronaldo (Bồ Đào Nha)

Cristiano Ronaldo không chỉ là một biểu tượng của bóng đá hiện đại mà còn là một chuyên gia thực thụ trên chấm 11 mét. Với tỷ lệ chuyển hóa bàn thắng từ chấm phạt lên đến 83,5%, CR7 đã thiết lập một chuẩn mực mới về độ chính xác và hiệu quả. Số liệu thống kê cho thấy, tính đến tháng 2/2023, Ronaldo đã thành công 147/176 lần thực hiện penalty, một con số thực sự ấn tượng và khó có cầu thủ nào có thể sánh bằng. Sự tự tin, kỹ thuật điêu luyện và tâm lý vững vàng đã giúp Ronaldo trở thành nỗi ám ảnh của các thủ môn mỗi khi đối mặt với những tình huống quyết định.

Zlatan Ibrahimović (Thụy Điển)

Tiền đạo người Thụy Điển nổi tiếng với cá tính mạnh mẽ và những pha xử lý bóng điêu luyện. Ibrahimović cũng là một chuyên gia sút phạt đáng gờm với tỷ lệ thành công rất cao. Tiền đạo này đã ghi tổng cộng 561 bàn thắng trong suốt sự nghiệp, khẳng định bản thân là một trong những chân sút hàng đầu thế giới. Khả năng sút phạt penalty chính xác đến đáng kinh ngạc, với tỷ lệ thành công lên đến 83,16%, càng tô điểm thêm cho tài năng đa dạng của Ibra.

Marco van Basten (Hà Lan)

Huyền thoại của bóng đá Hà Lan được coi là một trong những tiền đạo trung tâm vĩ đại nhất lịch sử. Van Basten sở hữu khả năng dứt điểm hoàn hảo và đã ghi rất nhiều bàn thắng từ chấm phạt đền trong sự nghiệp của mình. Van Basten có tỷ lệ sút penalty thành công rất cao. Ông được biết đến với sự tự tin và chính xác khi thực hiện các quả penalty.

Như vậy, chúng ta đã cùng tìm hiểu về Penalty là gì trong bóng đá cũng như các cách đá phạt thường thấy hiện nay. Đá penalty không chỉ quyết định kết quả của trận đấu mà còn là thước đo kỹ năng và bản lĩnh của các cầu thủ.